Το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος γνωμοδοτεί:
Η περιοχή Απάνω Μεριά Σύρου περιλαµβάνει εκτός από το τυπικό φρυγανικό οικοσύστηµα και την περιοχή «Αετός» η οποία είναι κατάφυτη από σχίνα και άρκευθο και αποτελεί δασικό οικοσύστηµα σκληρόφυλλων αειφύλλων (βλάστηση µακκία), αλλά και (σε µικρότερο ποσοστό) εκτάσεις που καλλιεργούνταν µε παραδοσιακό τρόπο (εγκαταλειµµένους αγρούς).
Περικλείει ένα µωσαϊκό βιοτόπων όπως: απόκρηµνες βραχώδεις ακτές, φαράγγια, σπήλαια, ρέµατα, παραποτάµια οικοσυστήµατα, στην παράκτια περιοχή υπάρχουν αµµοθίνες που καθιστούν την περιοχή πολύ σηµαντική για την ορνιθοπανίδα και τα θηλαστικά της, εξαιτίας της δηµιουργίας πολλών φυσικών καταφυγίων. Επίσης οι αµµοθίνες που υπάρχουν στην περιοχή είναι πολύ σηµαντικές για την διατήρηση της χλωρίδας.
Ολόκληρη η περιοχή έχει υποστεί ελάχιστες επιδράσεις ανθρώπινης παρουσίας (δεν υπάρχουν οικισµοί, τουριστικές εγκαταστάσεις κλπ) µε αποτέλεσµα να παρουσιάζει µια σηµαντική ποιότητα περιβάλλοντος Έχει επιλεχθεί στο εθνικό δίκτυο φυσικών οικοτόπων και οικοτόπων ειδών (National list of sites) ως Τόπος Κοινοτικής Σηµασίας της οδηγίας οικοτόπων 92143ΙΕΟΚ για το δίκτυο Natura 2000 Επιπλέον περιλαµβάνεται και στον κατάλογο του προγράµµατος Corine Biotopes της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης.
Ανήκει στις Σηµαντικές Περιοχές για τα πουλιά βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας και του Bird Life Intemational.
Το Επιµελητήριον υπενθυµίζει ότι η περί ης πρόκειται περιοχή είχε από το 1986 περιληφθεί στον κατάλογο των βιοτόπων Corine µε κωδικό αριθµό ΑΟΟ010077 VORIA SYROS. Εν συνεχεία, το 1991, στην έκδοση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (DGXI), η Βόρεια Σύρος περιελήφθη στον κατάλογο των περιοχών µεγάλης σηµασίας για την προστασία της φύσης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, σύµφωνα µε το πρόγραµµα Corine Biotopes.
Η σηµασία της περιοχής για το φυσικό περιβάλλον αποδεικνύεται από τις υπάρχουσες µελέτες και από την ίδια την Τυποποιηµένη Μορφή Δεδοµένων του Δικτύου ‘Φύση 2000′, που συντάχθηκε το 1995 από διεπιστηµονική οµάδα καθηγητών και διακεκριµένων επιστηµόνων των Πανεπιστηµίων της Αθήνας και του Αιγαίου και του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Η ένταξή της στην κατηγορία Β άµεσης προτεραιότητας ενισχύει τα παραπάνω, αφού η κατηγορία Β περιλαµβάνει περιοχές οι οποίες εµφανίζουν σηµαντική βιολογική ποικιλότητα. Γι’ αυτούς του λόγους η περιοχή της Άνω Σύρου περιελήφθη στον Επιστηµονικό Κατάλογο των υποψήφιων περιοχών για ένταξη στο δίκτυο ‘Φύση 2000’.
Από το 1997 η Ελληνική Κυβέρνηση, µέσω του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., αναγνωρίζοντας την µεγάλη αξία της περιοχής περιέλαβε την Απάνω Μεριά της Σύρου στους προτεινόµενους Τόπους Κοινοτικού Ενδιαφέροντος (PSCI) για ένταξη στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο ‘ΦΥΣΗ 2000’, σε εφαρµογή του άρθ.4, παρ.7 της Οδηγίας 921431EEC “για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας”.
Σύµφωνα µε αυτό, η Απάνω Μεριά της Σύρου έχει δηλωθεί στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα µε τον κωδικό GR 4220018 ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ.
Πολλά από τα είδη που αναφέρονται στα στοιχεία της συγκεκριµένης περιοχής, καθιστούν το νησί ιδιαίτερα σηµαντικό σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο. Είτε, λόγω της µοναδικής παρουσίας ενδηµικών ειδών στην περιοχή αυτή του νησιού, ωρισµένα από τα οποία περιλαµβάνονται στον Κατάλογο των Απειλούµενων Ειδών της IUCN και προστατεύονται και από την Ελληνική Νοµοθεσία (ΠΔ 67181).
Το BirdLife International και η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έχουν συµπεριλάβει την Απάνω Μεριά της Σύρου στον κατάλογο των Σηµαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ), λόγω της ιδιαίτερης σηµασίας της για την ορνιθοπανίδα, ήδη από το 1989. Συγκεκριµένα, η Απάνω Μεριά της Σύρου έχει µεγάλη σηµασία για τα αυστηρώς προστατευόµενα και απειλούµενα είδη: Αρτέµης Calonectris diomedea, Θαλασσοκόρακας Phalacrocorax aristotelis, Σπιζαετός Hieraaetus fasciatus, Μαυροπετρίτης Falco eleonorae και Πετρίτης Falco peregrinus. (βλ. το από 1 Iουλίου 2003 έγγραφο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας)
Το Επιµελητήριο εφιστά την προσοχή της Διοικήσεως στα εξής:
- Η ίδρυση του περί ού πρόκειται καταφυγίου έχει ήδη καθυστερήσει ενόψει των προθεσµιών του νόµου και δεν δικαιολογείται άλλη καθυστέρηση.
- Η ίδρυση των Καταφυγίων Άγριας Ζωής έχει µείζονα σπουδαιότητα στα µικρά νησιά τα οποία υπόκεινται σε αύξουσες οικιστικές και τουριστικές πιέσεις που απειλούν την µοναδική βιοποικιλότητα που διαθέτουν.
- Πρέπει να τύχει πλήρους εφαρµογής η εγκύκλιος 109867/5231/06.12.2000 του Υπ. Γεωργίας που αφορά την έκταση των ιδρυόµενων στα νησιά καταφυγίων σύµφωνα µε την οποία: α. Όλα τα νησιά µέχρι 10.000 στρ (ερηµονησίδες, βραχονησίδες κλπ) θα πρέπει να κηρυχθούν καταφύγια άγριας ζωής εξ ολοκλήρου. β. Στα νησιά από 10.000 στρ. µέχρι 50.000 στρ. να κηρυχθούν κατά 40%-60% καταφύγια άγριας ζωής, σύµφωνα µε τις ιδιοµορφίες κάθε περιοχής, τα επιστηµονικά δεδομένα και τις σχετικές εγκυκλίους διαταγές µας σύµφωνα µε το άρθρο 57 του Ν. 2637/98. γ. Στα νησιά άνω των 50.000 στρ. (µεγάλα νησιά) θα µελετηθεί από τις δασικές αρχές το δίκτυο των καταφυγίων άγριας ζωής σύµφωνα πάλι µε τις εγκυκλίους µας ώστε να εξασφαλίζεται η βιοποικιλότητα, η προστασία της πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας και η αύξηση της θηραµατοπανίδας. Βεβαίως τα παραπάνω στρεµµατικά όρια που τίθενται είναι ενδεικτικά της τάξης µεγέθους και όχι περιοριστικά, ώστε να τηρούνται και µε σχετικά ευρύτητα. Εποµένως στην Σύρο είτε πρέπει να διευρυνθεί η προτεινόµενη έκταση είτε και να επακολουθήσει η δικτύωση των καταφυγίων. Τούτο επιβάλλεται και από την βαρύτητα την οποία δίδει η Ευρωπαϊκή Οδηγία Natura 2000 για την ολοκλήρωση του δικτύου των οικοτόπων που αποτελούν φυσική κληρονοµιά όχι µόνο για την Ελλάδα αλλά και ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
- Αντιρρήσεις προβαλλόµενες εκ διαφόρων κινήτρων από τοπικές αρχές ή άλλες οµάδες πιέσεως (κυνηγούς κ.λπ.) δεν έχουν απολύτως καµία νοµική βάση και ισχύ και δεν πρέπει να λαµβάνονται υπ’ όψιν. Διότι προβάλλονται αναρµοδίως σε θέµα κρατικής περιβαλλοντικής πολιτικής, για το οποίο δεν προβλέπεται από το νόµο ανάµειξη των οµάδων αυτών. Επιπλέον οι αντιρρήσεις αυτές εκφράζουν άλλες σκοπιµότητες που δεν προστατεύονται εν προκειµένω από το νόµο. Οι τοπικές αρχές των µικρών νησιών πρέπει να κατανοήσουν ο αληθής πλούτος και η υψίστη προτεραιότης των νησιών είναι η βιοποικιλότης των, την οποίαν οφείλουν να απογράψουν και να προστατεύσουν απολύτως, όπως άλλωστε, ρητώς υποδεικνύει η Agenda ’21 του ΟΗΕ.
30 Αυγούστου 2003
ο Πρόεδρος του Επιµελητηρίου Περιβάλλοντος
Μιχαήλ Δεκλερής
Αθήνα 12.8.2004
Προς
Περιβαλλοντική Οργάνωση ΓΑΙΑ
Περιβαλλοντική Οργάνωση ΕΥΠΛΟΙΑ
Θέμα: Η Εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων στα νησιά των Κυκλάδων
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
κ. Χαράλαµπο Κόκκινο
Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου
Ερµούπολη Σύρου
Δ/νση Δασών Ν . Κυκλάδων
Ερµούπολη Σύρου
Στο Επιµελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιµότητος του οποίου έχω την τιµή να προΐσταμαι, έχουν περιέλθει αιτήσεις ενδιαφεροµένων πολιτών και περιβαλλοντικών συλλόγων, µε τις οποίες τίθενται υπ’ όψιν µας προβλήµατα περιβαλλοντικής προστασίας και βιωσιµότητος που αφορούν στον νοµό Κυκλάδων και ιδίως στη νήσο Σύρο.
Τα νησιά των Κυκλάδων είναι εστίες σεβασµίου πολιτισµού χιλιετιών και εξαίσια τµήµατα του θαλασσίου περιβάλλοντος του Αιγαίου. Είναι διά τούτο πολύτιµα στοιχεία του εθνικού φυσικού κεφαλαίου της Χώρας, του οποίου η διαφύλαξη πρέπει να έχει υψηλή προτεραιότητα στην Δηµοσία Πολιτική.
Εκ της µελέτης των υπ’ όψιν του στοιχείων και εν όψει του νοµικού καθεστώτος που διέπει την περιβαλλοντική προστασία και βιώσιµη ανάπτυξη των µικρών νήσων, ως οι Κυκλάδες και ειδικώς η Σύρος, το Επιµελητήριο κρίνει χρήσιµο να θέσει υπ’ όψιν όλων υµών τα εξής:
Ως µείζονα προβλήµατα περιβαλλοντικής προστασίας και βιωσιµότητος, τινά των οποίων χρονίζουν, άλλα δε πρέπει να θεωρηθούν οξέα, και όλα χρήζουν αµέσου επεµβάσεως, κατά δεσµίαν διοικητική παρέµβαση, δέον να αναγνωρισθούν τα ακόλουθα:
Η Εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων στα νησιά των Κυκλάδων
Το Επιμελητήριο έχει ασχοληθεί µε το ζήτηµα αυτό, ειδικώς για τα µικρά νησιά, µε την από 30.6.2004 Γνωµοδότησή του, εξ αφορµής της σχεδιαζοµένης εγκαταστάσεως αιολικών πάρκων στην Άνδρο, ένθα έκρινε συνολικώς το ζήτηµα τούτο εν σχέσει µε το καθεστώς ηυξηµένης προστασίας των µικρών νήσων ως ευαίσθητων οικοσυστημάτων υποκειµένων υποχρεωτικώς µόνον εις ηπίαν διαχείριση (Agenda ’21-Κεφ.17 (1992), Διακηρύξεις Barbados (1994) και Minorca (1997). Εξ άλλου, το όλο πρόβληµα των αιολικών πάρκων έχει ερευνηθεί επίσης από το Επιµελητήριο στο πρόσφατο παρελθόν στην από 25.9.2002 Γνωµοδότησή του προς την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ευβοίας, ένθα το ζήτηµα τούτο αποτελεί σοβαρό πρόβληµα.
Το Επιμελητήριο κρίνει αναγκαίο να επισύρει την προσοχή της Περιφερείας ότι πρέπει να αποφευχθεί η σύγχυση µεταξύ του οικολογικού σκοπού των Πάρκων αυτών (παραγωγή καθαράς ενεργείας) και της βλάβης την οποία συνεπάγονται για το περιβάλλον οι τεράστιες ανεμογεννήτριες των πάρκων αυτών, που συνιστούν πράγµατι βιοµηχανικές εγκαταστάσεις υψηλής οχλήσεως για το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Οι νήσοι των Κυκλάδων έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών λόγω του υψηλού αιολικού δυναµικού των. Αλλά, κατά τε το Σύνταγµα και το διεθνές ειδικό καθεστώς προστασίας των µικρών νησιών, το Κυκλαδικό φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο, και ιδίως τα αισθητικό τοπίο, είναι πολυτιµότερα έννοµα αγαθά, απολαύοντα προστασίας έναντι και αυτών τούτων των αιολικών πάρκων.
Οι εκ του εξωτερικού εισαγόµενες ανεμογεννήτριες, σχεδιασθείσες στις ξένες χώρες της παραγωγής των, είναι εντελώς ασυµβίβαστες προς την µικρή κλίµακα του ελληνικού νησιωτικού τοπίου. Τυχόν εγκαθιστάµενες στους τόπους προτιµήσεως των επενδυτών, συνεπάγονται καταστροφή του αντιστοίχου πολιτιστικού, αισθητικού και φυσικού κεφαλαίου των νησιών µας, η οποία, βεβαίως, αποκλείεται από το Σύνταγµα του 1975 µε το άρθ.24 και την παγία νοµολογία του ΣτΕ για την προστασία των µικρών νησιών ως ευαισθήτων οικοσυστημάτων.
Το ΣτΕ στο πρόσφατο παρελθόν απηγόρευσε τους πυλώνας της ΔΕΗ στα µικρά νησιά (Σύρος και Μύκονος) και ασφαλώς θα πράξει το ίδιο προκειµένου περί των τερατωδών ανεµογεννητριών. Το ζήτηµα των αιολικών πάρκων είναι λεπτόν και κρίσιµο. Απαιτεί ειδική χωροταξία, ένθα προέχει το τιθέµενο ως άνω θέµα καταστροφής του νησιωτικού τοπίου. Επειδή δε το τοπίον αυτό είναι µέγιστον εθνικό πολιτιστικόν αγαθό, στο οποίο συνοψίζεται πολιτιστική ιστορία χιλιετιών, το Επιµελητήριο φρονεί αδιστάκτως ότι οι τερατώδεις ανεμογεννήτριες που κυκλοφορούν µέχρι σήμερα στο εµπόριο είναι απολύτως ασύµβατες µε το ευαίσθητο και λεπτό νησιωτικό τοπίο, και άρα παράνοµες και ανεπίτρεπτες. Τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα θα γίνουν όπως απαιτεί η προστασία του περιβάλλοντος και όχι όπως συµφέρει στους επενδυτές. Το Επιµελητήριο θεωρεί µέγα και εθνικό κίνδυνο την εγκατάσταση αιολικών πάρκων, κατά παράβαση των ανωτέρω αρχών.
Μετά τιµής,
Ο Πρόεδρος
Μιχαήλ Δεκλερής